Süt-2

Mûcize Bir Gıda

SÜT -2-

Aşağıdaki tablo 100 gr. sütün enerji ve besin değerlerini daha ayrıntılı olarak vermektedir.

Tablodaki değerler, bir genellemeyi göstermektedir. Bu değerler, hayvanın türü, ırkı, beslenme şekli, iklim, laktasyon dönemi, çevre faktörleri ve hastalıklar gibi sebeplerle az da olsa değişiklik gösterebilir.

Sütün Besin Değeri

Sütün besin değeri, kısa başlıklar altında şu şekilde açıklanabilir:

Süt Proteini: Sütteki proteinlerin büyük bir kısmı “esansiyel amino asit”lerden oluşur. Yani protein, organizmanın özel ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılır. Bu ihtiyaçlar; dokuların büyüme ve tamiri ile hormon ve benzerlerinin hazırlanmasıdır. Bitkisel proteinlere göre, süt proteininin biyolojik değeri daha yüksektir. Bu yüzden vücut, bu proteinden çok iyi yararlanır. Hücre ve dokuların oluşması, büyüme ve gelişme, saç ve tırnakların oluşması ve büyümesi, kasların kasılması hep bu protein sayesindedir.

Süt Yağı: Pek çok gıda maddesindeki kolesterol miktarına oranla süt düşük kolesterol içermektedir. 100 mililitre sütte 12-13 mg. kolesterol miktarı belirlenmiştir. Sağlıklı bir insan için bu, çok korkulacak bir rakam değildir. Süt yağında doymamış yağ asitleri bulunduğu için beslenmede önemli fonksiyonları vardır.  Süt yağında fosfolopitler bulunur, bunlar bilhassa sinir ve beyin hücrelerinin en önemli maddesidir. Yağda eriyen vitaminlerin (A, D, E, K vitaminleri) taşınması ve laktozun en iyi şekilde kullanımı da sütteki yağın görevidir. Dengeli beslenmede, yeterli miktarda yağın olması, vücudun enerji ihtiyacını karşıladığından süt yağı bunun için en ideal olanıdır.

Laktoz (Süt Şekeri): Tabiatta en yüksek oranda sadece sütte bulunan laktoz, iyi bir enerji kaynağıdır. Laktozun hidrolozi ile bağırsaklardaki mikro-organizmalar yok edilir. Laktozun kemik ve diş oluşumuna da büyük faydası vardır. Çünkü vücut, laktoz sayesinde kalsiyum ve fosfor gibi minerallerden daha çok yararlanır. Bu konuyla ilgili olarak Amerikan Tarım Bakanlığı araştırmacıları bir tespitte bulunmuştur. Buna göre; bir doz kalsiyuma, bir çay kaşığı glikoz ilâve etmenin, bu değerli mineralin emilme oranını % 25 artırdığı tesbit edilmiştir. Buradan şu sonuç çıkarılabilir: Sütteki kalsiyumdan daha fazla istifade edilmesi için, süte bir miktar glikoz/şeker ilavesi yapılmalıdır.

Mineral Maddeler: Sütte en çok bulunan mineraller, kalsiyum ve fosfordur. Özellikle çocukluk ve gençlik yıllarında süt içilmesi kemiğin yapısına olumlu etki eder. Ayrıca yaşlılıkta kemik yoğunluğunun azalmasını geciktirmek için bol süt tüketimi yapılmalıdır. Dolayısıyla sütle vücuda geçen kalsiyum, hayat boyu kemik sağlığı için önemlidir. Kemik ve diş oluşumunda da kalsiyumun önemi büyüktür. Özellikle çocukların kemik ve dişlerinin tamamlanmasında büyük önem taşır. Hâmilelik ve emzirme dönemi, kalsiyumun en çok tüketilme dönemi olduğundan, ileride kemik hastalıklarına yol açmaması için bu dönemlerde süt içimi artırılmalıdır.

Vitaminler: Süt, gerek suda ve gerekse yağda eriyen vitaminlerin hepsini içinde bulundurur. A, D, E, C ve B grubu vitaminlerinin hepsi, süt içilerek karşılanabilir. Mesela B2 vitamini zekâ gelişimi ve göz sağlığı, deri güzelliği için iyi bir kaynaktır. Hastalıklara karşı direnç ve düzenli bir büyüme için bu vitaminler, süt aracılığı ile vücuda girmiş olur.

Günde Ne Kadar Süt Tüketilmelidir?

Yeterli ve dengeli bir beslenme için günde, en az, bebekler 750 gr., çocuklar 300-350 gr., gençler 350 gr., yetişkinler ve yaşlılar 250-400 gr., hâmile veya emzikli kadınlar 500 gr. süt tüketmelidir.

Sütün Genel Faydaları

Kemik erimesini önler. Mikrobik enfeksiyonlara karşı etkilidir. İshali tedâvi eder. Mide rahatsızlıklarını giderir. Sindirim sistemini düzene sokar. Ülseri önler. Beyne enerji verir. Diş çürüklerini önler. Kronik bronşiti önler. Tansiyonu düşürür. Yağsız süt, kolesterolü düşürür. Kanserin önlenmesine yardımcı olur.

Bunlardan başka yetişkinler, sigara ve asitli gıdalarla organizmalarına verdikleri zararları, süt içerek kısmen de olsa giderebilirler. Günün her öğününde süt içmenin hiçbir mahzuru yoktur. Ayrıca gece yatmadan önce içilecek bir bardak sütün, rahatça uyumayı kolaylaştıracağı da bilinmelidir.

Sütten içmekle faydalanılabileceği gibi cilde sürmekle de faydalanılabilir. Eller ve yüz; çiğ sütle masaj yapılırsa cildi besler. Süt aynı zamanda iyi bir makyaj temizleyicidir.

Sütün kemik erimesini önlemesi, şüphesiz içindeki kalsiyumdan kaynaklanır. Kemik erimesinin belirtileri; kamburlaşma, iskeletin eğilmesi, boyun kısalması, kemiklerde kırılganlığın artmasıdır. Bu, her ne kadar 55-60 yaşlarında görülürse de 35 yaşlarında başlar. Düzenli süt tüketimiyle hayatın her döneminde kemiklerimizi kalsiyuma doyurmamız gerekir. Zayıflama rejimi yapanların dahî sütü sofralarından eksik etmemeleri gerekir. Ancak az yağlı sütü tercih etmeleri daha uygundur.

Kadınların kalsiyuma daha çok ihtiyaçları vardır. Daha erken olgunlaştıkları, hâmilelik, emzirme, menopoz dönemleri geçirdikleri için kemik yoğunlukları daha düşüktür. Kalsiyum ihtiyacı sütle karşılanabileceği gibi süt ürünleriyle de karşılanabilir. (Devam edecek.)