Okul Öncesi Döneminde (2-5 Yaş) Beslenme

Çocukların bu dönemdeki enerji ihtiyaçları, bebeklik dönemindeki kadar yüksek değildir. Ancak büyüme ve gelişme, bu yaşlarda da devam ettiğinden, uygun beslenme oldukça önemlidir. Bu dönemde alınan enerjinin % 45-50’si karbonhidratlardan, % 15-20’si proteinlerden, % 35’i yağlardan gelmelidir.

Erişkinlerde yağın az tüketilmesi problem değildir, ancak çocuklarda enerji açığının meydana gelmesine sebep olur. Yağlar; enerji sağlamakta, sinir sisteminin çalışmasında ve yağda eriyen vitaminlerin kullanılmasında görev almaktadır.

2 yaş altındaki çocukların günlük enerjisinin % 50’si yağlardan sağlanmakta olup yağ kısıtlaması yapılmaz. İleriki yaşlarda; damar sertliği gibi, yağlı gıdaların aşırı tüketiminden kaynaklanan hastalıkların önlenmesi için 5 yaşına doğru yağ tüketiminde dereceli bir sınırlama yapılsa da, oyun çocuklarında günlük toplam enerjinin % 30-35’inin yağlardan gelmesi tavsiye edilmektedir.

Bu yaştaki çocukları aşırı lifli beslemek yanlış bir davranıştır. Lifli yiyecekler, tokluk hissi uyandırarak çocuğun yeterince gıda almasını engelleyip enerji açığı meydana getirirler. Karın ağrısı, gaz, sık dışkılama gibi problemlere sebep olurlar. Ayrıca bağırsaklardan; demir, kalsiyum, çinko gibi minerallerin emilmesine menfi tesir ederler. Günde bir orta boy meyve, 1-2 porsiyon sebze, 4-5 dilim ekmek, makarna-bulgur ya da haftada 1-2 kez kuru baklagil yemekle günlük lif ihtiyaçları karşılanmış olur.

Günde bir yumurta, 500 ml süt veya yoğurt, bir köfte kadar et ya da bir porsiyon kuru baklagil tüketen bir çocuk, günlük protein ihtiyacını karşılıyor demektir. Daha fazlası için zorlamak yanlıştır. Diyette yer alan proteinlerin yarısı, hayvanî kaynaklı olmalıdır.

Bu yaştaki çocukların tatlı, şekerli yiyeceklere de ilgileri fazladır. Çikolatalar, meyveli şekerler, hazır meyve suları ve kolalı içecekler vs. sıklıkla tükettikleri şeylerin arasındadır. Bunlar diş çürüklerine, iştahsızlığa ve düzensiz beslenmeye yol açarlar. Bunların içindeki şekerin kaynağı, basit şeker olan çay şekeridir. Hâlbuki günlük enerjinin % 50’i değişik türdeki karbonhidratlardan sağlanmalı, abur-cubur tüketimi sınırlanarak özellikle öğün öncesinde veya yemek ödülü olarak verilmemelidir.

Bu yaş dönemi; çocuklar için “oyun çocukluğu dönemi” olarak da adlandırılır. Televizyon, bilgisayar oyunları dâhil olmak üzere her türlü oyundan hoşlanırlar, hattâ yemeyi bile oyun faaliyetine dönüştürebilirler. Yemeye ilgileri azalıp, az miktarda yiyecek ile yetinirler. Sürekli aynı şeyleri yemek isteyebilirler. Bazı günler az, bazı günler çok yiyebilirler. Kendilerine verilen yiyeceklere tâbi olup, tek başına bırakılırsa yeterli ve dengeli beslenemezler. Bu sebeple neyi, ne kadar yedikleri hususunda mutlaka takip edilmelidirler.

Yemek konusunda âilesini ya da varsa bakıcısını taklit eden oyun çocukları, âileyle aynı sofraya oturtulmalıdır. Yemek saatleri, beraber hoşça vakit geçirilen stressiz zamanlar olmalıdır. Âilenin yemek için yaptığı baskılar, ödüllendirme ya da cezalandırmalar, çocukların yemek yeme davranışlarına olumsuz tesir eder. Yemek saatleri düzenli olmalı, abur-cuburlar yemek öncesinde verilmemeli, çocuk ekran karşısında beslenmemeli, çocuğun olumsuz yeme davranışlarına karşı sabırlı olunmalı, yüksek beklentilere girilmemelidir.

Ana öğünden önce iki saatlik boşluk bırakılmalı, yiyecekleri çeşitli tat, renk ve kıvamda hazırlayarak çocuğa sunmalıdır. Anne çalışıyorsa, akşam yemeklerine bilhassa dikkat edilmelidir. Bu yaşlardaki yemek tecrübeleri, erişkin dönemdeki beslenmeyi de etkilemektedir. Bu sebeple çocuğa sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılması önemlidir. Dengeli ve sağlıklı beslenme ile ilgili tavsiyeler, bütün âileye yapılmalıdır; ancak çocukların şahsî ihtiyaçları da göz önünde bulundurulmalıdır. Çocuklar, tek gıda türüne bağlı kalmamalı, yiyecek çeşitliliği sağlanarak, temel gıda gruplarından yeterince almalıdır.

5 yaş için örnek yemek listesi

Kahvaltı:

1 bardak süt veya meyve suyu (evde hazırlanmış)

1 yumurta veya 1 kibrit kutusu peynir

1-2 tatlı kaşığı reçel veya bal veya pekmez ya da fındık ezmesi

2-3 adet zeytin

1-2 dilim ekmek

Yarım domates veya mandalina

Öğle:

2-3 yemek kaşığı sebzeli tavuk + 1 orta dilim ıspanaklı börek + yarım kâse yoğurt ya da;

2-3 yemek kaşığı yeşil mercimek + 2-3 yemek kaşığı bulgur pilavı + yarım kâse yoğurt veya 1 bardak süt.

İkindi:

2-3 adet sigara böreği, bir adet meyve ya da meyve suyu.

Akşam:

2 adet etli biber ya da kabak dolması + yarım kâse yoğurt + bir küçük meyve.