MİSVAK KULLANMAK

Misvak, Arapça olarak sürtme, ovalama mânâsına gelir. Hadîs-i şerîflerde dişleri temizleme ya da fırçalama âleti mânâsında kullanılmıştır. Arapça “erak”, Latince “salvadora persica” adlı ağaçtan elde edilir.

Misvak, pek çok hadis-i şerifte ısrarla tavsiye edilmiştir. Onlardan bazılarını şöyle zikredebiliriz:

“Eğer ümmetime zor gelmeyeceğini bilseydim, her namaz için abdest almalarını ve her abdestle birlikte misvak kullanmalarını emrederdim.” (Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 259)

“Misvaklanmak ağzı temizler, Rabbi râzı eder.” (Müsned, VI, 47)

“Muhakkak sizin ağızlarınız, Kur’ân okunan yerlerdir. Onları misvakla iyice temizleyin!..” (İbn Mâce)

“Beş şeyin peygamberlerin sünnetinden olduğu rivayet edilmiştir: Haya, hilm, kan aldırmak, dişleri misvakla temizlemek, güzel koku sürünmek.” (Bezzâr)

Huzeyfetü’l-Yeman -radıyallâhu anh-, “Gece kalktığımızda ağızlarımızı misvakla temizlemekle emrolunduk.” demiştir. (Buhârî, Nesâî)

Ashâbına her fırsatta misvak kullanmalarını tavsiye eden Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, bizzat kendisi de bu noktada ümmetine örnek olmuştur.

Şürey bin Hânî, Hazret-i Âişe -radıyallâhu anha-’ya:

“-Rasûlullah, eve girdiğinde ilk iş olarak ne iş yapardı?” diye sorduklarını, onun da:

“-Misvaklanırdı.” buyurduğunu nakletmiştir. (Müslim)

Yine Hazret-i Âişe -radıyallâhu anha-’dan rivâyet edildiğine göre, “Rasûlullâh -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in yanına (her gece) abdest suyu ile birlikte misvakı da konurdu. O da gece kalktığında ihtiyacını giderir, ardından misvaklanırdı.” (Ebû Dâvud)

Buhârî’nin Ebû Mûsâ el-Eş’arî -radıyallâhu anh-’ten rivâyet ettiği bir hadîs-i şerîfte Peygamber Efendimiz’in sadece dişlerini değil, dilini de misvakladığını öğrenmekteyiz.

Hazret-i Câbir -radıyallâhu anh-’ın rivâyetine göre, misvak kullanarak kılınan iki rekat namaz, misvak kullanmadan kılınan 70 rekat namazdan üstündür. (Ebu Nuaym)

Ebû Hüreyre -radıyallâhu anh- misvak kullanmanın, kişinin fesahatını/güzel konuşmasını sağladığını; Hazret-i Ali -radıyallâhu anh- da hâfızayı güçlendirip balgamı giderdiğini söylemiştir.

Misvakın Botanik Özellikleri

Erak Ağacı, özellikle Suudî Arabistan, Afrika, Yemen ve Hindistan gibi sıcak bölgelerde yetişir. Eğri gövdeli, kokulu bir ağaçtır. Misvak olarak, kökünü kullanmak daha uygun olmakla birlikte, daha ziyade dalları tercih edilir. Tohumu ve yaprakları da şifalı bitki olarak kullanılmaktadır.

Misvak ağacının meyvesine “kebas” (berir) denilir. Meyveler, nohuttan biraz küçük, üzüm salkımı şeklindedir. Önceleri yeşil kırmızı bir renkte ve acımsı olup sonraları rengi siyahlaşır ve tatlanır. Ağacın dalında olgunlaşan meyveleri, hem insanlar, hem de hayvanlar tarafından tüketilir. Nitekim Câbir bin Abdullah şöyle demiştir:

“Bir defasında biz Rasûlullâh ile beraber misvak ağacının meyvesini topluyorduk. Bu esnada Peygamber -aleyhisselâm- bize:

“-Sizlere bu meyvenin siyahını toplamanızı tavsiye ederim. Zira siyahı en güzeli ve en iyisidir.” buyurdular. (Buharı, Et’ime)

Misvakın meyvesi iştah açıcı ve hararet vericidir. Mideyi kuvvetlendirdiği gibi ağız kokusunu güzelleştirir ve dimağı dinlendirir. Su ile kaynatılıp içildiğinde idrarı artırır, mesâneyi temizler.

Misvak Nasıl Kullanılır?

Misvak taze ve kuru olmak üzere iki kısma ayrılır.

Taze misvağın kabuğu 2 cm. uzunluğunda, fırça olacak şekilde soyulur. Bu uç, hafif çiğnenerek lif lif fırça hâline getirilir. Soyulan kabuklar, tere otu lezzetinde ise misvakın taze olduğu anlaşılır.

Kuru misvak da aynı şekilde açılır ve ılık suda yarım saat bekletilir. Ağızda çiğnenerek fırça hâline getirilir.

Misvakın boyunun dört parmak uzunluğu ile bir karış arasında olması mendup (güzel) sayılmıştır. Çapı ise, serçe parmağı kadar olmalıdır. Misvaklamaya dişlerin ortadan sağ tarafını yaparak başlamalıdır. Dişler, diş etlerine zarar vermeden enine ya da boyuna misvaklanabilir.

Yapılan deneylerin sonucuna göre, dişler misvaklandıktan sonra iki saat süreyle dişlerde mikroorganizma gözükmez. İki saat sonra mikrop tekrar üremeye başlar. Kullanılan misvaklarda ise, kullanımdan hemen sonra bakteriler bulunmuş, fakat oda sıcaklığında iki saat bekletilince bakterilerin ya azaldığı ya da tamamen yok olduğu gözlenmiştir. Bu da misvakın içindeki kimyasal maddeden kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte ucu açılmış bir misvakta en çok iki-üç gün dişler temizlenebilir. En iyisi yeni uç açılarak yapılan diş temizliğidir.

Diş temizliği sünnettir. Bu iş, ister diş macunu sürülerek ister başka metotlarla yapılsın fark etmez. Ama misvaklama, hem sünnet, hem de mekanik ve kimyasal yolla temizliğin sağlanmasında daha sağlıklı bir yoldur.

“Medicana” adlı bir derginin 54. sayısında misvak hakkında şu bilgiler verilmektedir:

“Bu misvak çubukları, dişlerde meydana gelen mikrop plaklarını, hem mekanik olarak hem de plağı teşkil eden maddelerle reaksiyona girerek temizliyor. Bu çubukların, dişleri beyazlatan ve koruyan florur, slika, alkolidler, uçucu nebâti yağlar, reçine, sakızlar, taninler ve antra kinonlar ihtiva ettiği, dişleri temizlemenin yanı sıra diş etlerini stumüle edip şişme ve kanamaları iyileştirdiği anlaşılmıştır.”

Misvakla ilgili İndiana Üniversitesi Kimya Bölümü ve Kral Suud Üniversiteleri’nin çok ayrıntılı araştırmaları bulunmaktadır. Bu araştırmalardan özet olarak şunları söyleyebiliriz: Misvak anti-septik anti-mikrobiyal maddeler içerdiğinden, dişler kadar diş minesi, ağız içi yaraları, boğaz ve damak için de faydalıdır.

Bilimsel araştırmalar, misvakın 30 kadar kimyevî ve organik madde içerdiğini göstermiştir. Bunlar, diş parlatıcı ve temizleyici maddeler olduğu kadar sindirim sistemini iyi yönde etkileyen faydalı maddeler de içermektedir. Bu maddelerden bazılarını sayacak olursak:

-Diş etlerini iyileştirici C vitamini,

-Diş minesini koruyucu çam sakızı,

-Diş etlerini uyarıcı trimetil ami,

-Diş etlerini sıkılaştırıcı astrinjent,

-Ağızda asit üretimini önleyici, diş çürümesini önleyici benzylisothiayanat,

-Mikrop öldürücü, iltihap kurutucu jogolon,

-Beyin için önemli olan fosfor ve ayrıca kalsiyum ve potasyum…

* * *

-Misvağın pankreas, mîde asiti, mîde ülseri ve böbrekler üzerine müsbet yönde etkisi vardır.

-Ağız içi asiti dengelediği, kan serumunu çok hafif aktive ettiği, şeker düşürücü olduğu, iltihap kuruttuğu ve idrar söktürücü olduğu da laboratuar çalışmalarıyla ispatlanmıştır.

-Sindirimi kolaylaştırdığı gibi mide asidinin dengede kalmasına da faydalıdır.

-Diş çürüklerinden kaynaklanan göz tansiyonun düşmesini de misvak kullanarak önleyebiliriz.

-Diş taşları, tabiî bir yol olan tükürükten meydana geldiği için, düzenli misvak kullanarak tükürükteki kalsiyum tuzlarının dişe yapışması ve diş taşı oluşumu engellenmiş olur.

Misvağın Diğer Faydaları

-Sünnete ittibâ niyetiyle olduğu için Allâh’ı râzı eder.

-Misak kullanan dünyadan temiz olarak çıkar.

-Misvak kullanana Peygamber Efendimiz mağfiret diler.

-Peygamber Efendimiz’in Kevser havuzundan içmek nasip olur.

-Melekleri sevindirir.

-Arş o kimseye duâ eder.

-Kabrin geniş olmasını sağlar.

-Sevapları arttırır.

-İhtiyarlığı geciktirir.

-İman ile şehâdet getirerek ölmeye vesile olur.

-Sırattan çabuk geçmeye yardımcı olur.

-Hitâbeti güzelleştirir.

-Kekemeliğe faydalıdır.

-Sesi güzelleştirir.

-Yüzü güzelleştirir.

-Gözün nûrunu arttırır.

-Kalbi temizler.

-Hazmı kolaylaştırır, vücut hararetini giderir.

-Kalp ve mide sinirlerini kuvvetlendirir.

-Mideyi düzeltir.

-Bedeni kuvvetlendirir.

 (Bkz: İmâm-ı Gazâlî, İhya; Muhammed Hamdi Erdem, Ruhu İslam, s. 113-114)