İsmidle Sürme Çekmek

Rabbimizin ihsan ettiği en büyük nimetlerden birisi olan gözlerimizin şükrünü ve hakkını vermek, kulluğumuzun gereğidir. Bir et parçası olan gözümüze görme kabiliyeti veren Cenâb-ı Hak, gözü görenlerden, daha dünyada iken kör olmamalarını, hak ve hakikati görmelerini istiyor. Gözlerimizi haramdan korumamızı istiyor. Bununla alâkalı yazılacaklar o kadar çok ki, asıl konumuza yer kalmaz. Gözlerimizi maddî olarak korumamız ve sağlığına dikkat etmemiz de oldukça önemlidir. Bu hususta Sevgili Peygamberimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- de birtakım tavsiyelerde bulunmuştur. Nitekim:

“Yatacağınız zaman ismid (denilen sürmeyi gözünüze çekmeye) devam ediniz. Çünkü o, gözü temizleyip görme gücünü artırır ve kılları (yani kirpikleri) yetiştirir.” (İbn Mâce, Tıbb, 25) buyurmuşlardır.

Başka bir hadîs-i şerîflerinde de; “İsmid’i kullanmaya devam edin, zira o, sürmelerinizin en hayırlısıdır. Göze parlaklık verip (görmeyi netleştirip), saçı (kirpiği) bitirir/uzatır.” (Tirmizî, Libâs, 23) buyurmuşlardır.

Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- tarafından gece sürülmesi tavsiye edilen sürmenin ihtiva ettiği maddeler araştırılarak göze faydaları tespit edilmiştir. Sürmenin ihtiva ettiği maddelere göre birçok çeşidi vardır; fakat Peygamber Efendimiz, gözü koruma açısından en faydalısının “İsmid taşı” olduğunu söylemiştir.

İsmid, sürme taşıdır. Siyah renkli olup kırmızıya çalar. En iyisinin İsfahan’da çıktığı söylenmiştir. Parçalanması kolay ve parlak bir taştır. Temiz olduğu zaman beyaz gümüş rengindedir. Parmaklar arasında ovuşturulduğunda etrafa koku saçmaktadır. İsmid taşının içinde bulunan maddeler; antimuan, sülfür (kükürt) ve çinkodur.

SÜRMEDEKİ ÇİNKONUN KİRPİKLERE ETKİSİ

Vücudunda çinko yetersizliği olan hastalarda saç dökülmesi, saçların zayıf kalması (sağlıksız ince tüy gibi saçların olması) dikkati çekmektedir.

 Akdeniz anemisi olanlarda, spor yapanlarda, aşırı terlemesi olanlarda, pikada (toprak yemede), çinkosuz diyetle beslenenlerde RNA ve DNA sentezi bozulmakta, kıllar ince ve sağlıksız olmaktadır. İşte bölgesel uygulamalarda emilen ve kıl kökü hücrelerinde biriken çinko, RNA ve DNA sentezini artırır, saçların parlak, sağlıklı ve gür olmasını sağlar.

Hadîs-i şerîfte kirpikleri bitirdiği/uzattığı vurgulanmıştır. Kanlarında çinko eksikliği olan hastaların saçlarındaki çinko miktarının da düşük olduğu gözlenmiştir.

Çinko eksikliğinin, göz dışında beyin fonksiyonları, kan dolaşımı, solunum ve bağışıklık sistemlerini de etkilediği bilinmektedir.

Çinko hücrelerin yenilenmesini sağlar. Cildi güzelleştirir, saçı parlatır. Tırnakları sertleştirir, büyüme hormonu metabolizmasında rol oynar. Ergenliğin gelişmesi ve cinsiyet hormonlarının faaliyeti de çinkoya bağlıdır.

Sürme, bugün ülkemizde göz hastalıklarında ve koruyuculuğunda yaygın olarak kullanılmasa bile tıbben çok faydalıdır. (Geniş bilgi için bk. Tıbb-ı Nebevî Ansiklopedisi, Mektebe Yayınları, c. II, s: 624)

Peygamberimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in özellikle yatmadan evvel tavsiye ettiği ismid’in diğer faydaları şöyle sıralanmaktadır:

-Sürme, göze parlaklık verir ve gözün net görmesini sağlar.

-Göz sinirlerini kuvvetlendirir.

-Gözdeki yaşı ve cerahati emer, çapağı giderir.

-Kirpikleri yeniden bitirir, çoğalmasını sağlar.

-Göz damarlarını -bilhassa yaşlı ve çocuklarda- takviye eder.

-İnce sıvı halindeki balla birlikte sürüldüğünde baş ağrısını giderir.

-İçine biraz misk katılan sürme taşı, özellikle yaşlılar ve gözleri zayıf olanlar için sürmelerin en güzelidir. (Bk. İbn Kayyim, Tıbb-ı Nebevî, s. 459)

Sürmenin ana maddesi, “antimon” olduğu için zamanla kirpiklerin siyahlaşmasına sebep olur.

Sürme, siyah olduğu için güneşten gelen ısı ışınlarını tutar. Çünkü ısı ışınlarının göze fazla sirâyeti, gözdeki lens ve retinaya zarar verir

Sürme hakkındaki bazı hükümler ise şöyledir:

Erkeklerin sürmeyi sadece süslenmek için çekmeleri mekruhtur.

Sürme, yatmadan önce çekilir. Sürme olarak “ismid” taşından mâmul sürme kullanılır.

Cuma günleri koku sürünmek, yıkanmak vs. sünnet olduğu gibi sürme çekmek de sünnettir.

Sürme çekildiğinde, tadı boğazda hissedilse veya tükürüldüğünde tükürük renkli görülse bile oruç bozulmaz.

Gümüş sürmedanlık kullanmak mekruh sayılmıştır.

Sürmenin göze olan faydaları, ilmî gelişmelere paralel olarak gün yüzüne çıkmıştır.

Bununla birlikte farklı renklerdeki kozmetik kalemlerle kadınların sürme çekip sokağa çıkması, oldukça yaygınlaşmıştır. Hattâ okul çağındaki genç kızların da bunu son derece dikkat çekici bir şekilde yaptıklarını esefle izlemekteyiz. Bütün bunlar ne sünnet, ne de şifâ maksatlıdır. Zira sürme aynı zamanda kadının süsüdür. Müslüman kadının dışarıda yabancı kişilere makyajlı bir şekilde görünmesi aslâ doğru değildir.

Gözlerin güçlenmesi ve kirpiklerin dökülmemesi için gece sürme çekmek, gündüzleri dışarı çıkacağımız zaman sürmeyi temizlemek îcap eder. Doğru olan budur.

Not: Bu yazının hazırlanmasında Arslan Mayda’nın değerli yazısından da istifade edilmiştir. (Daha geniş bilgi için bk. Sızıntı, Ağustos 1997)