İdeal İnsan

İdeal insan kimdir? Bu insanın belli özellikleri var mıdır? İdeal insan nasıl olunur? Baby Boomers, X, Y, Z kuşaklarının bu iki kavrama bakış açıları ve seçimleri nedir? Kafamdan, bunlar ve bunlara benzer geçen bin bir soru silsilesi…

Çocukluktan ergenliğe, ergenlikten olgunluğa, olgunluktan yaşlılığa hayatın her döneminde var olan fıtratı, âile ve çevresinden aldığı kültür ve eğitimler ile “idealler”, hâliyle “ideal insan karakterinin özellikleri” de değişiyor insanın gönlünde…

İdeal insan; mevki sahibi, zengin, yakışıklı ya da güzel, marka giyinen, teknolojiyi bütün hayatının içine özümsetmiş, takipçi sayısı yüksek olan kimse midir?

İdeal insan; özgüvenli, disiplinli, çalışkan, başarılı, tatlı-sert, lider karakterli, tatlı dilli, sempatik, kompleksiz olan mıdır?

İdeal insan; Yunus Emre misâli, “Dostun evi gönüllerdir, gönüller yapmaya geldim.” diyerek bu minvalde yaşayan mıdır?

Bir diğer deyişle ideal insan; “olduğun”, böylece “kendini bulduğun” ya da “olmak istediğin” midir? İdeal insanın özellikleri, her insanın mensup olduğu kuşağa göre değişir mi?

Kuşak; yaklaşık olarak aynı yıllarda doğmuş, aynı çağın şartlarını, dolayısıyla birbirine benzer sıkıntıları, kaderleri paylaşmış, benzer vazifelerle yükümlü olmuş kişiler topluluğudur.[1] Özellikle kuşaklar arası çatışmaların dolu dizgin yaşandığı günümüzde kuşaklar, Baby Boomers, X, Y ve Z olmak üzere ana hatlarıyla dört grupta toplanır.

Baby Boomers (BB) kuşağı (1946-1964) fertleri; İkinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonra oluşan nüfus patlamasında doğan ve sayısı 1 milyarı bulan bebekten dolayı “Baby Boomers” kuşağı olarak adlandırılmışlardır. BB’lar işkolik, tanınmanın, saygı görmenin ve ödüllendirilmenin önemli olduğu kuşaktır.[2] Teknolojiden oldukça uzak olan ve uyum sağlamakta da oldukça zorluk çeken gruptur.

X kuşağı (1965-1980 arası doğanlar) fertleri; çalışkan, disiplinli, sabırlı, teknolojiyi eğlenceden ziyade sadece işi için kullanan, çözüm odaklı karakterlerdir.

Y kuşağı (1981-1994) fertleri, X ve Z kuşakları arasında köprü konumunda olan, internetle büyümüş, sanal görüşmenin yanında yüz yüze görüşme yapmayı da benimsemiş, özgüveni yüksek, sosyal medya, pazarlama, bilişim ve iletişim sektörlerinde çalışmayı tercih eden, yüksek otorite ve hiyerarşik yapılardan nefret eden karaktere sahiptirler. Z kuşağına göre daha olgun, X kuşağına göre daha heyecanlıdırlar.

Z kuşağı (1995 ve sonrası) fertleri, kimi uzmanlara göre “milenyum kuşağı” olarak adlandırılmaktadır. 2000 yılı yakınlarında doğan bu kuşak, artık sokaklarda “yakar top” oynamaz. Z kuşağı teknolojinin direkt kucağında doğan, teknolojiyle yaşayan bir kuşaktır. Mahalle arkadaşlığının yok olmak üzere olduğu bu dönemde Z kuşağı, internet aracılığı ile sosyalleşmeyi tercih eder. İnternet sitelerinde arkadaş edinen bu kuşak, sanal âlemi etkili bir şekilde kullanmaktadır. Dikkat süresi kısa, ancak aynı anda birden fazla işi yapabilme yetenekleri yüksektir. Günümüzün eğitim sistemi, Z kuşağının ilgisini çekmemektedir. Yaşadığı her ânı sosyal medyada paylaşmaktan çekinmez. Kompleksiz bir kuşaktır. Söylemek istediklerini karşı tarafa direkt söylemeleri, kuşak çatışmalarını artırmaktadır. Çabuk sıkılan, çabuk tüketen ve hızlı yaşayan, azimli ve hırslı bir yapıya sahip olmayan, rutin işleri yapmayı sevmeyen, kılık-kıyafet açısından rahat ve disiplinden uzak yaşamayı seven bir kuşaktır.[3] Hâl böyle olunca Z kuşağı için internetsiz ve sosyal medyasız bir hayat anlamsız hâle gelmektedir.

Yapılan araştırmalara göre, bu internet çocuklarının en çok zaman geçirdiği platform %97’lik bir oranla YouTube olmuştur. Akranlarının günlük hayatlarını yakından takip eden Z kuşağı, günün trendleri ile de yakından ilgilidir. YouTube’da her geçen gün çoğalan YouTube fenomenleri ya da “kanalıma hoş geldiniz” odaklı vlog (video blog)’lar sayesinde, bir kuşak, vaktinin çoğunu seyir ile geçirmektedir.[4]

Artık “Ne olmak istiyorsun?” sorusuna verilen cevaplar maalesef “youtuber, vlogger” olmaktadır. Bu kuşağın yoğun olarak takip ettiği gruplar arasında K-Pop grupları gelmektedir. K-Pop (Korean Pop) grupları, Güney Kore’den yayılan müzik grupları gibi görünse de aslında çok daha farklı bir akım oluşturmaktadır. Hedeflenen grupsa, 12-18 yaş aralığı gençlerdir.

Prof. Dr. Nevzat Tarhan, K-Pop gruplarının özelliklerini şöyle açıklıyor:

“İnanç grubu gibi hareket ediyorlar. Âşık olmaları, madde kullanmaları yasak. Cinsiyetsizlik öneriyor ve kendilerine ciddi bir sadakat istiyor. Birçok büyük örgütlerin yapamayacağı şekilde kendi aralarında yardım toplama faaliyetleri de yürütüyor. Gençlerdeki idealist duyguları bu dayanışma duygusu içinde etkiliyorlar. Bir alt kültür oluşturmuş durumdalar.”

Ayrıca Prof. Dr. Tarhan, koruyucu yaklaşımla hareket ederek çocuklarını dışarı çıkartmayan ailelerin evde çocuklarının internete girmelerini sağladığını, arkadaşsız kalan gençlerin bu tür akımlara yöneldiğini ifade etmektedir.[5]

Hâl böyle olunca; kıyafetleri (bazı kıyafetlerinde ideolojik simgeler işlenmiş ve giyenin cinsiyetinin anlaşılamaması hedeflenmiştir), hayat tarzları ve düşünceleriyle yeni bir akım hâline gelen bu grupların oluşturduğu tehlike, ancak İslâm’ı Z kuşağına onların anladığı dil ile sevdirerek anlatabilmek ile önlenebilir. Bunun için âilelere büyük bir vazife ve sorumluluk düştüğü gibi aynı zamanda film, reklam ve internet platformlarının, aktif olarak dînimizi ve kültürümüzü koruma adına bu konu üzerine ivedilikle eğilmeleri şarttır.

Günümüz ergen ve gençlerin nezdinde ideal insanlar olarak seçilmiş yanlış karakterlerin yerinin, dînimiz ve kültürümüzle özdeşleşmiş ideal insanlarla değiştirilmesi zarurîdir. Ancak genç dimağlarda bu ideal insan tipleri aynı karakterlere dönüştüğünde sıkıntı ortadan kalkacaktır. Evlâ olan, gençlerin ideal insanıyla dînimizin ve geleneğimizin takdim ettiği ideal insan arasındaki farkın ortadan kalkarak, ikisinin eşitlenmesidir.

Rabbimiz, cümlemize basîret ve firâset ile bakabilmeyi lûtf u keremi ile ihsân eylesin. Âmîn…

[1] Türk Dil Kurumu (https://sozluk.gov.tr/).

[2] https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/560660.

[3] https://www.ahmetbalat.com/x-y-ve-z-kusaklari-nedir/

[4] https://www.manpower.com.tr/blog/z-kusagi-nedir-z-kusagi-ozellikleri-nelerdi.

[5] https://www.aa.com.tr/tr/yasam/uzak-dogudan-yayilan-k-pop-tehlikesi/1392110.