Hi̇perakti̇fli̇ği̇n Kaynaği Ve Çözüm Yolları

Çocuklarımızda gördüğümüz hiperaktivitenin (yerinde duramamanın) üç sebebi üzerinde durulmaktadır. Bunlar:

1- Kalıtım (genetik),

2- Çevre,

3- Beyindeki bazı yapı ve faaliyet bozuklukları.

Bu sebeplerden biri, meselâ çevre, hiper aktivitenin tek sebebi olamaz. Şayet çocukta genetik bir meyil varsa ve bunu tetikleyen bir çevrede yaşıyorsa, hiperaktivitenin ortaya çıkması kaçınılmazdır. Yine annenin bilhassa hâmilelik dönemlerinde sağlıksız ortamlarda bulunması, bu dönemde kullandığı birtakım madde ve ilâçlar, çocukta böyle bir rahatsızlığın oluşmasına sebebiyet vermiş olabilir.

Hiperaktiflik, toplumumuzda bazen çocuğun aşırı zekâsının dışa yansıması olarak da görülür. Hâlbuki bir davranış bozukluğu çeşidi olan hiper aktivite, öğrenmeyi güçleştiren bir faktördür. Bu yüzden bazı anne-babalar, okul yıllarında, “çok akıllı, çok zeki ve çok hareketli olan çocuklarının” nasıl olup da derslerinde bu kadar geri kaldığını bir türlü anlayamazlar. İlerleyen yaşa rağmen teşhis koymakta ve tedaviye başlamakta geç kalınması hâlinde, çocukların toplum içinde küçük düşmesi, yaşıtları tarafından dışlanması mümkündür.

Tekrar etmek gerekirse, her “hareketli” çocuk, hiperaktif değildir. Hiperaktif çocuklar, düşünmeden atağa geçerler. Uzun süreli dikkat gerektiren durumlara odaklanamazlar. Aslında bu durum, çocuk için yorucu ve rahatsız edicidir. Lâkin bu durumun üstesinden tek başına gelemez. Anne-baba, ne bu durumla övünmeli, ne de çocuğa şiddet uygulamalıdır. Aksine sabır ve sevgi ile çocuğuna destek olmalı ve bir uzmandan destek almalıdır.

Bazen de dikkat eksikliği vardır, ama aşırı hareketlilik yoktur. Eğer dikkat eksikliği varsa; söyleneni baştan sona takip edemez, dikkatini meşgul olduğu şeyde uzun süre tutamaz, unutkandır, detaylara bakmaz, dinlemez, düzensizdir, ilgisizdir. Meselâ, “Oğlum, bakkaldan bir ekmek ve beş yumurta al!” deriz. Çocuk ekmeği unutup yumurtayı alır gelir. Çünkü istenilene gerektiği kadar dikkatini verememiştir. Yani söylenenleri takip becerisi yoktur.

Yine dikkat eksikliğinde çocuk; sürekli, işlerini yarım bırakır. Zamanı boşa harcar, çalışmalarında düzensizdir. Ayrıntılara dikkat etmez. Hiçbir şeyi ciddiye almaz veya sorumsuz davranışlarda bulunur. Ayrıca, konuştuğu konularda dağınıklık, daldan dala atlama, aklını yaptığı işe verememe, ufak sebeplerden dikkatinin dağılması ve uzun süre konsantrasyon sağlayamama görülür. Sessiz olmayı gerektiren etkinliklerde bile yerinde duramaz, sıkılır; çevreye ve kendisine rahatsızlık verir.

Bunun yanı sıra bazı çocuklar da hiperaktiftir, ama sevdiği bir bilgisayar oyunu veya bir çizgi filmde dikkatini uzun süreli tutabilir.

Genel olarak uzmanların teşhisine göre hiperaktif çocuklar; aşırı konuşur, sıra beklemez, yerinde duramaz, asla uzun süre oturmaz, her şeye karışır, müdahale eder, hiç boş durmaz, bir şeylerle meşgul olur. Hayatında hep eksiklikler vardır. Ancak bütün bu belirtilere rağmen, ailenin hiperaktivite teşhisi koyabilmesi için uzman görüşüne ihtiyacı vardır.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite problemleri bulunan çocuğa, istikrarlı tedavi neticesinde; okul, iş ve diğer sosyal hayattaki sorumlulukları fark ettirilir ve bunları yerine getirmesine yardımcı olunur. Tedavinin başarısı, ebeveynin ve çocuğun bu konuda eğitilmesi ile daha da artar.