Helva-2

Helva Sohbetleri

Helva sohbetleri, Mevlânâ’ya kadar uzanan bir gelenektir. Helva, Mevlevîlik yolunda sabrı temsil eder. İlk zamanlarda büyük konaklarda, toplumun ileri gelen kesimi tarafından tertiplenen helva sohbetleri, sonraları orta hâlli halk arasında düzenlenen samimi ve neşeli toplantılar hâline gelmiştir.

Helva sohbetleri genellikle Cuma akşamları yapılırdı. Bu sohbetlerin en gözde tatlısı, keten helvasıydı. Günümüzün pişmaniye helvasına benzeyen keten helvayı, birkaç kişi birlikte hazırlardı. Keten helva yapımı için, ortaya sekiz-on kişilik kalaylı bir bakır sini konulur, üstüne iki bilek kalınlığında ağdalanmış kocaman, sıcak halka şeker konurdu. Ustalar, ağdalanmış sıcak şekeri, sininin etrafında yer alan ortadaki una batıra batıra sağdan sola çevirmeye başlarlar; bu esnada misafirler hem onları seyreder, hem de türküler okurlardı. Hazırlanan ağda, türkülerle çevrile çevrile tel tel keten helvası olur ve misafirlere dağıtılırdı.

Zaman zaman da padişahın bizzat kendisi tarafından “helva sohbetleri” düzenlenirdi. Sohbet için davet edilecek kişilere, “helva sohbeti davet tezkiresi” adı altında mektuplar gönderilirdi. Sarayda yapılan sohbetlere, sadrazamın yanı sıra üst düzey devlet adamları da katılırdı. Ayrıca devrin en ünlü şâirleri, tarihçiler, bilim insanları, zanaatkârlar ve saygın isimler, sarayda yapılan helva sohbetlerinin daimî konuklarıydı. Helva sohbetlerinde yeni fikirler oluşur, ilmî tartışmalar yapılır, kültür ve sanatta yeni arayışlar geliştirilirdi. Osmanlı Devleti döneminde, en ihtişamlı helva sohbetleri, Lâle Devri’nde yapılanlardı.

Bir Helva Tarifi: Helva-i Hâkânî

Malzemeler: Yarım su bardağı un, yarım su bardağı buğday nişastası, yarım su bardağı pirinç unu, 125 gr iç badem, 125 gr tereyağı.

Şerbeti için: 300 gr bal, 3 su bardağı süt, 150 gr kaymak.

Hazırlanışı: Bademleri, helvayı pişireceğiniz tavada, tereyağda rengi pembeleşene kadar kavurun. Sunumda kullanmak için bir kısmını ayırın. Başka bir kapta un, nişasta ve pirinç ununu karıştırarak kavrulan bademin üzerine alın. Unların rengi koyulaşana kadar kısık ateşte ağır ağır kavurun. Helva kavrulurken, sütü ısıtıp altını kapatın ve içine bal ekleyip erimesini sağlayın. İyice kavrulan helvanın içine şerbeti ekleyerek kısık ateşte 10 dakika kadar pişirin. Sonra kaymağı ilâve edip karıştırın. Ocağın altını kapatıp dinlenmeye bırakın. Dinlenen helvayı, servis tabaklarına alın ve ayırdığınız bademlerle süsleyerek servis yapın. Âfiyet, şifâ olsun.

Bir zamanlar saray mutfağının vazgeçilmez tatlısı olan helva, şimdilerde değişen yeme-içme alışkanlıkları sebebiyle unutulmaya yüz tutan geleneksel tatlarımız arasında sayılabilir. Özellikle hanımlar olarak farklı helva tarifleri uygulayıp küçüklerimize bu tatları tanıtmak, kültürümüze az da olsa bir katkı olacaktır. Yine de market raflarında yerini korumaya devam eden bir helvamız var; tahin helvası. Bundan sonraki yazımız da tahin helvası hakkında olsun, inşâallah.