Ekolojik Temizlik -2-

Bizler, reklâmlarda son çıkan, en inatçı kirleri anında temizleyen deterjanların peşinde koşarken, Amerika ve Avrupa ülkelerinde kimyevî maddelerin insan hayatına olumsuz tesirleri hakkında yapılan yüzlerce araştırma, hem devlet, hem de sivil toplum kuruluşları tarafından tüketicilere sık sık anlatılıyor; okullarda öğrencilere özel eğitimler veriliyor. Hanımlar da bir yandan evlerinde tabiî temizlik maddeleri üretiyor, diğer yandan hazırladıkları web sitelerinden ve bloglardan hemcinslerine, “Kimyevî maddeler içeren temizlik malzemelerinden uzak durun!” çağrısı yapıyorlar. Şüphesiz bu tür mesajlar arttıkça ağır kimyevî maddelerin kullanıldığı temizlik ürünlerinin yerini, insana ve çevreye zarar vermeyen alternatifler alıyor. Hatta ürünlerin ambalajı dâhil yüzde 90’ından fazlasının tabiata karışabilir ve geri dönüşebilir olmasına dikkat ediliyor.

 İnsanları bu tür arayışlara sevk eden en önemli sebep, temizlik ürünlerinde kullanılan kimyevî maddelerin verdiği zararlar tabiî ki… Aşağıdaki araştırmayı okuyunca, temizlik maddelerinizde değişiklik yapacağınızı düşünüyorum. İşte tabiî temizlik maddelerinin tercih edilme sebepleri:

Kimyevî deterjan kalıntılarını temizleyebilmek için çamaşır makinesinde çamaşırları 8 ton su ile durulamanız gerekir.

Bulaşık makinesinde bulaşıklarınızı 6 ton su ile durulamanız gerekir.

Duşta, şampuan veya duş jeli kullanmışsanız, 2 ton veya 250 kova dolusu su ile durulanmanız gerekir.

% 1’lik deterjanlı su ile yıkanan yemek kaplarından deterjanı uzaklaştırabilmek için 8 lt su kullanmak gerekir. Bu da, bulaşıkların yaklaşık 6 defa durulanması demektir.

Bir çay kaşığı üzerindeki kimyevî deterjan kalıntısının temizlenmesi için 18 lt sıcak su ile ya da 33 lt soğuk su ile durulanması gerekir.

Deterjanla yıkanmış yemek kaplarından vücuda günde 75 mg deterjan alınır ve bebeklerde bu miktar 250 mg’a kadar çıkar.

Çeşitli evlerden, lokanta ve yemekhanelerden alınan deterjanla yıkanmış ve kullanılmaya hazır olan yemek kaplarında 0,19 - 0,66 mg/lt deterjan tesbit edilmiştir.

Sıvı el sabunlarındaki kimyevî maddeler, normal durulama ile yıkanıp gitmezler ve derimiz ve ağzımız vasıtası ile vücudumuza girerler.

Derimize uyguladığımız her şey, en az yediklerimiz kadar önemlidir. İnsan derisi terleyen, ısınan, soğuyan, beslenen ve hasta olan, kısacası yaşayan bir organdır.

Ev temizliğinde kullanılan deterjanlar, mikroplara ne kadar zarar veriyorsa akciğer, karaciğer ve beyne de aynı şekilde zarar veriyor.

Temizlik mâmullerinin içerisindeki kimyevî maddeler, insan vücudunda karbon yapısını kırarak veya oksijeni tüketerek tamiri imkânsız hastalıklara yol açarlar.

Sıvı sabunlar, bulaşık deterjanları ile şampuan hammaddelerinin orantıları değiştirilmiştir. Bunlar, sabunun sıvılaştırılmışı değildir.

Sıvı sabunlar, şampuanlar ve duş jelleri, birer “deterjan”dır.

Tıraş jelleri ve köpükleri, bilmediğimiz birçok kimyevî maddeler içerir ve bunlar, deri vasıtası ile insan vücuduna ve dolaşım sistemine karışır.

Akciğer tahribatı, akciğer iltihabı, alerjik reaksiyonlar, santral sinir sistemi, kalp, böbrek ve kan damar rahatsızlıkları, endokrin ve bağışıklık sistemi bozuklukları ve kanser gibi önemli rahatsızlıkların kaynağı, deterjanlar olabilmektedir.

Diş macunlarının birçoğunda ağartıcı, köpürtücü, aşındırıcı, hatta kanserojen birçok madde bulunur. Piyasadaki birçok diş macunun içerisinde çeşitli deterjan hammaddeleri bulunur.

Koltuk-altı gibi lenf bezlerinin bulunduğu hassas bölgelere sürdüğümüz birçok kozmetik, göğüs ve lenf kanseri başta olmak üzere birçok hastalığa yol açmaktadır.

İç çamaşırlar, bütün gün deriye temas ettiği için birçok tehlike taşırlar. Lenf, göğüs, prostat, rahim ve deri vb. kanserlerinde son yıllarda gerçekleşen hızlı artışın, iç çamaşırlardaki kimyevî kalıntılar olabileceği ileri sürülmektedir.

Halı şampuanları, güçlü deterjanlardır ve durulanmaları, çamaşır ve bulaşıklardan çok daha zordur. Maalesef, halılar genellikle çocukların oyun alanıdır.

ABD’nin Kuzey Carolina Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, bazı şampuanların içinde bulunan “Dietanolamine-DEA” isimli maddenin, beyinde hücreleri öldürdüğünü ortaya çıkarmıştır. 1978 yılında Marmara denizinde 126 balık çeşidi varken bugün bu sayı 25 çeşide inmiştir. 2050 yılına kadar da denizlerdeki canlıların % 98’inin yok olacağı tahmin edilmektedir. (Geniş bilgi için bakınız: http://yesilanneyim.blogspot.com/)

KİMYEVÎ TEMİZLİK MADDELERİNE TABİÎ ALTERNATİFLER

Ekolojik Hayat Uzmanı Erkan Şamcı’nın “Ekolojik Temizliğin Kitabı” isimli eserinden yararlanarak hazırladığımız bu yazımızın faydalı olacağını ümit ediyoruz.

Sağlık Bakanlığı’nın verilerine göre, ülkemizde 2002’de 85 bin 939 olan kanserli hasta sayısı 2010’da 214 bin 131’e çıkmış. Bu ölümcül hastalığı tetikleyen unsurların başında vücudumuza aldığımız zararlı kimyevî maddeler var. Peki, 80 yıl önce, kimyevî muhtevalı temizlik maddeleri hayatımıza girmemişken insanlar temiz değil miydi? Güzel kokmuyor muydu çamaşırlar?

O dönemin insanları, şimdikilerden daha az temiz ya da bakımsız değildi. Onların bütün temizlik maddeleri kalıp sabun, arap sabunu, çamaşır sodası, kül, sirke, limon tuzu ve karbonattı.

Her kimyevî maddenin tabiî bir alternatifi var

Modern çağın insanı, hiç durmadan oradan oraya koşturup duruyor. Kimsenin boş vakti yok!.. İşte bundan dolayı zararlı kimyevî maddelerle dolu temizlik maddeleriyle kolay ve pratik temizlik çok önemli oluyor. Düşünsenize, çamaşır makinenizin bir gözüne deterjan, bir gözüne yumuşatıcı koyup kapatıyorsunuz. 1-2 saat sonra mis kokulu, bembeyaz çamaşırları alıyorsunuz. Bulaşık makinesindeki durum da bundan farklı değil; en yağlı, kirli bulaşıklar pırıl pırıl elinizde... Her eşyaya özel deterjanlarla banyo dolapları sanki küçük bir dükkân haline gelmiş. Bütün bunlar hayatı kolaylaştıran unsurlar olarak görülse de ya sağlığımız? Erkan Şamcı bu soruya şöyle cevap veriyor: 

“Kimyevî maddeler, hayatı kolaylaştırırken aslında daha sağlıksız, daha kısa, sadece kendinizi düşündüğünüz bir hayat sunar. Ekolojik hayat, hem sizin, hem de başka canlıların hayatını garanti altına alırken daha uzun, sağlıklı, huzurlu bir hayat vaad eder. Giderek sun’îleşen hayatta, insanları maddî-mânevî ayakta tutacak tek şey tabiî yaşamaktır.” 

Hâl böyle olunca, biraz fıtrî yaşamaya, biraz öze dönmeye ne dersiniz? Bunun için Erkan Şamcı’nın alternatif metotlarını öğrendiğimizde vazgeçmek hakikaten zor gelecek...

Çamaşır deterjanı yerine

Bir kalıp tabiî sabun alınıp rendelenir. İki litre suyun içine konur. Karıştırılıp sabun eriyene kadar kaynatılır. İçine 1 çay bardağı boraks, 1 su bardağı da çamaşır sodası eklenir. Karıştırılarak 5 dakika kadar daha kaynatılır. Sonra geniş ağızlı bir kabın içine karışım alınır.

Soğudukça katılaşan malzemeden kullanılacağı zaman bir kupa alınıp cezvede eritilerek makinenin deterjan haznesine konur. (Biraz sulandırabilirsiniz de…) Yumuşatıcı gözüne de elma sirkesi eklenir. Çamaşırlarınızın parlak, yumuşak ve tertemiz olduğunu göreceksiniz. Eğer sabunu eritmeden koyarsanız çamaşırlarınızda sabun kalabilir ya da su tahliye hortumu tıkanabilir.

Bulaşık deterjanı yerine 

Bir kupanın içine 1 yemek kaşığı karbonat, 1 tatlı kaşığı boraks, 1 tutam limon tuzu, bir tatlı kaşığı hardal koyup sıcak su yardımıyla hepsini karıştırıp eritin ve bulaşıkların üstüne rastgele dökün. Evde kullanılmış limon varsa, onu da çatal-bıçak sepetinin kıyısına köşesine sıkıştırın. Sıcak suyun yardımıyla limon bulaşıklarınızı hem çok iyi parlatacak, hem de kötü kokuları önleyecektir.

Genel temizlik maddeleri yerine

1 litre sıcak suyun içine, 1 yemek kaşığı karbonat, 1 tatlı kaşığı boraks, 1 çay kaşığı arapsabunu, birkaç damla portakal, limon ya da lavanta yağı, 1 çay bardağı sirke iyice karıştırılır. Püskürtme özelliği bulunan bir şişenin içine konulduktan sonra her yerin tozunu bu karışımla alıp her türlü genel temizlik için kullanabilirsiniz.

Parkeleri silerken de suyun içine arapsabunu koymanız yeterli. Eğer “illâ da hijyen” diyerek bu konuda takıntınız var ise, bir yemek kaşığı boraks da ilâve edebilirsiniz. Çünkü boraks, bir ameliyathaneyi bile dezenfekte edebilecek güçte, en tabiî dezenfektandır. Aslâ zehirli değildir.

Mobilya cilaları yerine

Bir ölçü zeytinyağına, bir ölçü sirkeyi püskürtebileceğiniz bir şişeye koyup karıştırmanız yeterli… Hem lekeler kolaylıkla çıkar, hem de mobilyalarınız pırıl pırıl parlar. (Elde etmek istediğiniz miktara göre, çay bardağı, su bardağı, kahve fincanı kullanabilirsiniz.)

Kireç çözücüler yerine

Çaydanlık, su ısıtıcılarının içine bir tutam limon tuzu koyup kaynatabilirsiniz. Kirecin hızla çözüldüğünü görüp şaşıracaksınız. Sirke de aynı vazifeyi görüyor. Ayrıca sirkeli su kaynatılan evde kötü kokular yok olur, havadaki zararlı mikroplar ölür. Özellikle bulaşıcı hastalık yaşanan evlerde sirkeli su kaynatmakta fayda var.

Cif yerine

Karbonat, çamaşır sodası, cifin yapacağı işi fazlasıyla görüyor. Daha inatçı yüzeyler için de bir limonu ikiye kesip üzerine limon tuzu ya da karbonat döktükten sonra ovalamak yeterli...

Halı temizleyiciler yerine

Halılarımızda bizim gözle görmediğimiz, özellikle alerjisi bulunan, astım hastaları ve bebekler için zararlı canlılar yaşıyor. Dolayısıyla sık olmamakla birlikte ara ara halıların üzerine mısır nişastası ya da boraks serpip 10-15 dakika beklettikten sonra süpürerek bu canlılardan kurtulmanız mümkün. Yalnız nişasta ya da boraksı ölçülü şekilde serpmenizde fayda var. Çünkü bu maddeler çok serpildiğinde süpürge motorları zarar görebilir.

Banyo temizliği için

Bir bardak karbonat ve iki kaşık boraksı, bir serpme kavanozuna koyup iyice karıştırın. Bu karışımdan serperek banyodaki her yeri temizleyebilirsiniz. Temizlenen yer, su ile durulanıp bezle kurulanmalıdır. Ayrıca banyo fayanslarındaki lekeleri de sirkeyle çıkarabilirsiniz. İki bardak sirkeyi, 5 dakika kaynattıktan sonra banyo bu sirkeyle iyice ıslatılır ve yarım saat bekletilir ve sonra durulanır. Sirkede elma sirkesi ilk tercihimiz olabilir.

Pratik tuvalet temizleyicisi

Yarım bardak karbonat, yarım bardak sirke, bir kova kaynar su... Karbonat ve sirkeyi tuvalete dökün. Bir fokurdama olacaktır ki, bu kimyasal reaksiyon, kötü kokuları engellediği gibi temizliği de sağlayacaktır. İyice fırçaladıktan sonra da kaynar suyu dökebilirsiniz. Sonrasında da sifonu çekebilirsiniz.

Pratik cam temizleyicisi

Yarım su bardağı sirke, bir tatlı kaşığı arapsabunu, 500 ml sıcak su. Bütün malzemeyi bir fıs fıs şişeye doldurun. Camlarınıza sıkın ve çek çek yardımıyla silin. Çek çek yerine gazeteyle de silebilirsiniz.

Elde yıkamak için tabiî bulaşık deterjanı

2 yemek kaşığı rendelenmiş sabun, birer yemek kaşığı boraks ve karbonat, 1 bardak sıcak su, bütün malzemeyi karıştırıp kullanın.

Oda spreyi ve aynı zamanda sinek kovan sprey

1 tatlı kaşığı karbonat, yarım limon suyu, herhangi bir aromatik yağ, 1-2 bardak su, hepsini boş bir sprey şişesine koyup iyice çalkalayın ve evinize, odanıza bir miktar sıkın.

Güzel kokulu farklı bir sprey tarifi

Taze nane, kekik, limon kabuğu, karanfil, biberiye, soğuk su, hepsini kapalı bir kapta her gün bir kaç kez çalkalayarak 30-40 gün bekletin, sprey şişesine süzüp kullanın.

Daha tabiî ve daha sağlıklı bir ömür dileğiyle…